چیزهایی که نقش هستند:

فاعل

نائب فاعل

مفعول ها (مفعول به و له و مطلق و فیه و...)

مبتدا

خبر

فعل

حال

تمییز

منادی

مستثنی

جارو مجرور ( اختلافی هست بین علما )

مضاف الیه

صفت

بدل

عطف بیان

مؤکِّد

معطوف

( در توابع مثل نعت و بدل و عطف بیان و تأکید و عطف نسق همیشه دومی نقش هست چون از اولی تبعیت میکند )

آیا زمانیکه شرط و قسم جمع شوند میتواند جواب هر دو ذکر شود؟؟

آیا زمانیکه شرط و قسم جمع شوند میتواند جواب هر دو حذف شود؟؟

پاسخ هردو سوال، نخیر هست چون در کلام عرب نیامده.

فرق بین اسم آلت جامد (مثلاً سکین) و اسم آلت مشتق (مثلا مفتاح) چیه؟؟اسم آلت مشتق اختصاص به هیئت خاصی نداره مثلا مفتاح اطلاق میشه به هر چیزی که بوسیله اش در خانه باز میشود.

اما اسم آلت جامد مثلا السکّین بر چیز مخصوصی اطلاق میشه. مثلا میگیم چاقو. نمیگیم هر چیز بُرنده و تیز. چون جامد هست.

اصل در تمییز:

۱-نکره 

۲-جامد گاهی اسم مشتق میاید

۳-مؤخراز عامل و ممیَّز.

فرق تمییز با حال:

۱-تمییز غالبا جامد هست بخلاف حال

۲-تمییز رافع ابهام از ذات یا نسبت است ولی حال رافع ابهام از هیئت است.

۳-تمییز متعدد نمیشود بخلاف حال

۴-تمییز تاکید نمیکند ولی حال گاهی تاکید میکند.

۵-تمییز فضله هست ولی حال گاهی رکن کلام است.

۶-تمییز جمله یا شبه جمله یا ظرف یاجارمجرور نمیشود ولی حال گاهی میشود.

۷-تمییز مقدم نمیشود الا به ندرت ولی حال گاهی مقدم برعامل میشود.

آیا افعل تفضیل میتواند در موارد زیر عمل کند؟

۱-مفعول به

۲-مفعول مطلق

۳-مفعول له

۴-مفعول معه

۵-حال

۶-تمییز

۷-ظرف

۸-جارومجرور

پاسخ : در تمییز و ظرف و جار و مجرور و مفعول له و حال عمل میکنه در بقیه نه.

سؤال : علت چیست؟؟

یک نمونه رو میگم مثلا أفعل تفضیل در مفعول مطلق عمل نمیکنه چون عامل مفعول مطلق یا میتونست فعل باشه یا مصدر باشه یا وصف

۱_ عامل مفعول مطلق اگه فعل باشه حتما باید فعل متصرف تام باشه

۲_ اگه مصدر باشه باید لفظا و معنا با مفعول مطلق مماثل باش اگه عامل مفعول مطلق وصف باشه باید دلالت بر حدث کنه . لذا أفعل تفضیل و صفت مشبهه چون دلالت بر حدث نمیکنن پس نمیتونه در مفعول مطلق عمل کنه.

۳- مفعول معه باید برش فعل و شبهه فعل مقدم بشه ولی در مفعول معه أفعل تفضیل جزء شبهه فعل نیست..

چون در هر جا مراد از شبهه فعل متفاوته..

صفة مشبّه و أفعل تفضیل به جهت عدم عمل نصب در مفعول‌به، صلاحیت عمل در مفعول‌معه را ندارند. بنابر قول مشهور، اسم تفضیل، دلالت بر ثبوت می نماید؛ از طرفی وقوع، فرعِ بر حدوث می باشد یعنی تا زمانی که حدوثی اتّفاق نیفتد، وقوعی تصوّر نمی گردد مثلاً در مفعول به، ابتدائاً حدثی حادث می گردد و سپس فعلِ فاعل بر ذاتی واقع می شود همانند {ضرَبَ زید بکراً} و یا مثلاً در مفعول له، ابتدائاً حدثی حادث می شود و سپس وقوعِ لاجله (تحصیلا یا حصولا) محقّق می گردد همانند {ضربتُه تادیباً} و {قعدتُ من الحرب جُبناً} لذا محور اصلی در مفعول به، مفعول له و مفعول معه، #وقوع می باشد اما وقوع آن ها با هم فرق می کند مثلاً وقوع در مفعول به، رفع ابهام از وقوع آن حدث می نماید و یا مثلاً وقوع در مفعول له، رفع ابهام از علّت حدث می نماید و عرض شد که وقوع، فرع بر حدوث است؛

با لحاظ نکات فوق گفته می شود:

《حدوث در مقابل ثبوت است و زمانی که اسم تفضیل -بنابر قول مشهور- دلالت بر ثبوت می نماید، با حدوث جمع نمی گردد به همین خاطر به طریق اولی با وقوع که فرع بر حدوث بود، جمع نمی شود. ( در مفعول له اختلاف است )

یا ایها الذین آمَنوا.. معناش چی میشه!؟؟؟ چرا ای کسانی که ایمان آوردید‌..

آمَنوا مگه صیغه ۳ نیست!؟ مگه نباید بشه ای کسانی که ایمان آوردند!؟

خب چرا نگفت یا ایها الذین آمنتم!؟

چون ندا کردن در قلمرو خطاب هست.

از طرفی هم چون موصول،ضمیر عاید می خواهد و ضمیر عاید فقط غایب است از این رو به جای این که بگوید:"یا ایها الذین آمنتم"گفته است"یا ایها الذین آمنوا.

( فقط ضمیر غایب مرجع میخواد)

اسمهای علم منصرف در قرآن کریم :

قریش ، لوط ، صالح ، یهود ، انجیل ، توراة ، شیطان ، مسیح ، روح القدس ، نوح ، عاد ، سبأ ، کعبه ، ودّ ، سواع ، نسر ( نام سه بت جاهلی ) هود ، محمد ، شعیب ، عزیز ، ابو لهب .

اسم های علم غیر منصرف :

قارون ، لقمان ، یثرب ، ابراهیم ، هارون ، فرعون ، مصر ، اسرائیل ، یونس ، ابلیس ، آدم ، مریم ، جبرئیل ، میکائیل ، داود ، بابل ، هاروت ، ماروت ، اسماعیل ، یعقوب ، اسحاق ، ثمود ، مدین ، یوسف ، جهنم ، یأجوج ،مأجوج ،سلیمان ، ادریس ، هامان ، رمضان ، یاسین ، یونس ، طالوت ، جالوت ، آذر ، الیاس ، الیسع ، أبابیل ، عمران ، إرَم ، ایوب ، أحمد ، یغوث ، یعوق ( نام دو بت جاهلی ) ، موسی ، عیسی ، یحیی ، زکریا.

پرکاربردترین کلمات ربطی

۱. ما = به نحوی که؛ به طوری که؛ تا اینکه

۲. بما = که؛ به نحوی که؛ از جمله

۳. ممّا = به طوری که؛ به گونه ای که؛ تا بدانجا که

۴. کما = آن گونه که؛ همچون؛ همچنین

۵. فیما = در حالی که؛ این در حالی است که

۶. فیما لو = چنانچه

۷. بینما = در حالی که؛ این در حالی است که

۸. مثلما = آن گونه که ؛ همچون

۹. بما فیها = از جمله

۱۰. اذ = چرا که ؛ زیرا؛ به طوری که؛ زمانی که

۱۱. اذ ما = اگر

۱۲. اذا ما = چنانچه؛ در صورتی که

۱۳. ما اذا کان = که آیا؛ اینکه آیا؛ اینکه

۱۴. عمّا اذا کان = اینکه آیا 

۱۵. الّا اذا = جز اینکه؛ مگر اینکه

۱۶. الّا اَنّ؛ غیر انّ = جز اینکه؛ البته؛ اما 

۱۷. اللّهم الّا = مگر اینکه؛ جز آنکه 

۱۸. بما اَنّ = از آنجا که؛ با توجه به اینکه

۱۹. مع اَنّ = هر چند؛ با وجود اینکه

۲۰. علی الرّغم من انّ...؛ الا انّ = با وجود اینکه

۲۱. ذلک اَنّ = زیرا

۲۲. الی ذلک = از سویی؛ همچنین

۲۳. علی = علی رغم؛ با وجود؛ با تمام

۲۴. علی اَن = به شرط آنکه؛ تا شاید؛ بلکه

۲۵. و علی ذلک = بنابرین؛ با توجه به این

۲۶. و علیه = به هر حال؛ بنابرین

۲۷. بحیث = به طوری که؛ به گونه ای که

۲۸. من حیث = از لحاظ ؛ از جائیکه

۲۹. الی حیث = تا جایی که

۳۰. کونها = زیرا؛ به دلیل آنکه

۳۱. من شانه = در نوع خود

۳۲. هذا و ...= همچنین؛ از سویی

نکته: وقتی میخوان یک فرض بعید رو استثناء کنن از عباراتی مثل (اللهم الّا) یا (الّا اللهم ربی) و مثل اینا استفاده میکنن. معنی این میشه مگر در یک صورت و آن هم این است که خدااراده کند برای او.

فرق بین_واو_معیت_و_مع:

سرت و زیدا 

سرت مع زید

۱- فرق اصلی بین این دو این است که مع غالبا ظرف مکان و گاهی هم ظرف زمان است ولی واو معیت یک حرف است که افاده ی اقتران و مصاحبت و همراهی میکند، مانند سرتُ مع سعید: ظرف مکان، سرتُ مع الغروب: زمان، سرتُ و سعیداً: واو معیت به معنی مصاحبت.

حالا فرق بین سرتُ مع سعیدٍ‌ با سرتُ و سعیداً: معنی سرتُ مع سعید، سرتُ کائناً مع سعید ولی جمله ی سرتُ و سعیدا به این معنی است که من و سعید اقتران و همراهی داشته ایم در حرکت کردن یا به سخن دیگر یعنی من و سعید در یک زمان واحد حرکت کردیم.

یک مثال دیگر در این رابطه: تُبتُ مع سعیدٍ، تُبتُ و سعیداً: جمله ی اول یعنی تبت کائنا أو صائرا مع سعید، ولی جمله ی دوم یعنی إنّا إقترنّا فی التوبه فی وقت واحد: یعنی من و سعید در یک زمان باهم توبه کردیم.

نکته: جمله ی تُبتُ مع سعیدٍ، دو احتمال دارد: یکی به این معنی که من با سعید توبه کردم اما نه در یک زمان بلکه مثلا سعید دیروز توبه کرد و من امروز و یک احتمال دیگر به این معنی که من و سعید باهم در یک زمان توبه کردیم، اما در واو معیت فقط معنی مصاحبت و اقتران وجود دارد، مثلا تُبتُ و سعیدا: معنی تحت اللفظیش یعنی من با سعید توبه کردم و مقصود اصلی اینکه من و سعید با هم در یک زمان توبه کردیم.

۲- دومین فرق مع با واو معیت: این است که خبر دادن به وسیله ی (مع)، صحیح است، ولی خبر دادن به وسیله واو صحیح نیست، مانند آیه ی قرآن: (إنّ اللهَ مع الصابرینَ)، در اینجا از مع استفاده شده تا خبر بدهد که خداوند متعال با صبرکنندگان است و حال اگر گفته می شد:(إنّ اللهَ و الصابرینَ): اولا جمله کامل نیست و ناقص است و نیاز به خبر دارد و ثانیا دیگر خبر داده نمی شود که الله با صابران است.

۳- گاهی مع به معنی مساعدت و کمک کردن می آید به خلاف واو معیت، مانند آیه ی قرآن: (إنّ اللهَ مع الصابرینَ)، (إنّی معکما أسمَعُ و أری).

اکنون چند مورد از آیات قرآن را مورد بررسی قرار می دهیم:

مانند آیه ی قرآن: (و توفّنا مع الأبرار)، سوال چرا خداوند نفرمودند: (و توفّنا و الأبرارَ): در پاسخ خواهیم گفت که اگر آیه را با واو معیت می آورد به این معنی بود که زمان وفات ما را با أبرار در یک زمان قرار بده و حال مقصود این نیست.

(و أسلَمتُ مع سلیمانَ لله ربِّ العالَمینَ)، در این آیه خداوند از واو معیت استفاده نکرد، چون اگر از واو معیت به جای (مع)، استفاده میکرد، به این معنی بود که آن دو(ملکه سبأ و سلیمان) در داخل شدن به اسلام با هم در یک زمان بود اند و حال این صحیح نیست؛ چون حضرت سلیمان قبل از ملکه سبأ داخل در اسلام شده بود نه در یک زمان باهم.

نکته: مع هرگاه مضاف الیه بگیرد، همیشه ظرف و مفعول فیه است و گاهی خبر است، مانند آیه ی قرآن: (إنّ اللهَ مع الصابرینَ)، که مع در اینجا هرچند که ظرف است ولی خبر إنّ قرار گرفته است، ولی هرگاه مع به صورت تنوین نصب(معا) بیاید، غالبا حال به تاویل (مقترنا)، می باشد.

لا تدعوا چه صیغه ای است؟

نکته جالب؛ 

منظور از الف فارقه چیست؟

الف فارقه الفی هست که در فعل ناقص و بعد از واو جمع می آید تا با معتل واوی(ناقص) اشتباه نشود مثلا： لا تدعوا.

اگر الف بعد از واو جمع نمی آمد بعضی خیال میکردند که واو حرف اصلی هست و صیغه۴ یا ۷ هست در حالی که لاتدعوا صیغه۹ فعل نهی هست و لام الفعل که واو هست حذف شده است.